Farkında olmasak bile ne yazık ki dünyadaki pek çok insan için gıda israfı bir alışkanlık haline geldi. Süslü püslü ambalajlarla cazibesi arttırılan ürünlerden ihtiyacımızdan daha fazlasını almakla başlayan bu tüketim çılgınlığı, evde meyve ve sebzelerin bozulmasına izin vermek veya yiyebileceğimizden daha büyük porsiyonlar yemeye çalışmak gibi alışkanlıklara dönüşmüş durumda. Bu alışkanlıklar, doğal kaynaklarımızın azalmasına neden oluyor ve çevreye de zarar veriyor. Gıdayı israf ettiğimizde, onu üretirken harcanan emeği, çabayı, yatırımı ve değerli kaynakları (su, tohum, yem vb.) ve onu taşımaya ve işlemeye giden kaynakları da israf etmiş oluyoruz. Tüm bunların yanı sıra gıda israfı sera gazı emisyonlarını artırıyor ve iklim değişikliğine olumsuz etkide bulunuyor. Çok üzücü bir şekilde, hasat ve perakende satış arasında, küresel olarak üretilen tüm gıdaların yaklaşık % 14'ü yok oluyor. Perakende satış esnasında veya tüketici düzeyinde de büyük miktarlarda gıda israf ediliyor.
Örnek verecek olursak, ürünlerin depolama ve nakliye sırasında bozulması, böceklere, kemirgenlere, bakterilere veya küflere maruz kalması ayrıca kusurlu ürünleri ayıklamak da kayıplara neden oluyor. Her gün milyonlarca insanın aç kaldığı bir dünyada gıda israfını azaltmak çok önemli. Yiyecekleri israf etmemeyi bir yaşam biçimi haline getirmek için alışkanlıklarımızı değiştirmek bizim elimizde. Çok büyük bir çevresel maliyeti olmasının yanı sıra, atılan gıdalar günlük açlık ve yetersiz beslenme sorunlarının yanı sıra obezite ve diyabet gibi artan kronik sağlık sorunlarına yol açıyor. Dünyamız ve insanlık için çok önemli bir sorun haline gelen gıda israfını önlemek için hepimizin yapabileceği basit ama etkili birçok yöntem bulabiliriz. Bu yöntemler hakkında daha fazla bilgi edinmek için yazının devamını okuyabilirsiniz.
Alışveriş Listesi Hazırlamak ve Alışveriş Stratejisi Oluşturmak
Markete ya da bakkala gittiğinizde alışveriş listelerini önceden planlamak, ihtiyacınız olan doğru miktarda yiyecek satın almanıza ve hali hazırda evde sahip olduklarınızı satın almaktan kaçınmanıza yardımcı olacaktır. Bunun için en etkili yöntem evden çıkmadan önce yiyeceklerinize dikkatlice bakmak ve iyi bir plan hazırlamak. Bu hafta hangi yemekleri pişireceğinize markete gitmeden önce karar vererek bu planlamaya katkıda bulunabilirsiniz. Marketteyken, yalnızca ihtiyacınız olanı satın alıp alışveriş listenize bağlı kalmalısınız. Özellikle sınırlı bir raf ömrüne sahip ürünleri toplu olarak satın alırken dikkatli olun. Mümkünse, genellikle markette unutulan ancak yenmesi güvenli olan "görüntüsü cafcaflı olmayan" meyve veya sebzeleri satın alın. Bu ürünler fiziksel kusurlara sahiptir, ancak hasarlı veya çürümüş değildir. Bu meyve ve sebzeler genellikle tüketilmesi güvenli ve besleyicidir ve bazen indirimli fiyatlarla bulunabildiği için cebinize de katkısı olur. Yapabiliyorsanız her şeyi kullanacağınızı umarak bir haftalık satın almak yerine taze ürünleri ve diğer çabuk bozulan ürünleri birkaç günde bir yenilemeye çalışın. Meyve ve sebzeler daha taze olacak ve daha sonra çöpe atılacak çok büyük porsiyonlar yapmak zorunda kalmayacaksınız. Son olarak miktar yerine kaliteyi (taze, organik, adil ticaret, işlenmemiş) seçin.
Yiyecekleri Uygun Koşullarda Saklamak
Pek çok insanın meyve ve sebze yemediklerini söylemelerinin en büyük nedenlerinden biri, "Satın aldığımda çabuk bozuluyor ve mecburen atıyorum." bahanesi oluyor. Bu durumdan kurtulmak için sadece bir hafta içinde yiyebileceğiniz kadarını satın alarak başlayabilirsiniz. Yeşillikleri kağıt havluyla plastik bir kapta sebzelik çekmecesinde, domates ve muzları tezgahta, patates ve soğanları serin ve karanlık bir yerde, taze otları bir bardak suda saklayabilirsiniz. Bir sonraki market gününüzden önce tüm taze ürünlerinizi bitiriyorsanız, bazı dondurulmuş meyve ve sebzeleri hazır bulundurabilirsiniz. Eski ürünleri dolabınızın veya buzdolabınızın önüne, yenilerini ise arkasına koyabilirsiniz. Açık yiyecekleri buzdolabında taze tutmak için hava geçirmez kaplar kullanmak da etkili bir yöntem olabilir. Ayrıca mutlaka dondurucunuzu kullanın! Dondurmak, çoğu gıdayı siz yemeye hazır olana kadar bozulmalarını önlemek için saklamanın harika bir yoludur. Farklı ürünlerin dondurucuda ne kadar süreyle saklanabileceği hakkında bilgi için birçok kaynak mevcut. Yiyecek saklama ve buzdolabı alanlarınızı düzenli tutun. Unutmamak gerek ki sahip olduklarınızı göremiyorsanız, onu asla tüketmezsiniz.
Atıkları Kullanmak İçin Yaratıcı Fikirler Bulmak
Taze olmayan yiyecekleri atmak yerine onları kullanmanın yollarını bulabilirsiniz. Sebze atıkları ve kabukları çorba stoğu haline getirilebilir. Çorbayla ilgili en iyi şeylerden biri, onu hemen hemen her şeyden yapabilmenizdir. Yumuşak olan elmalar veya yaban mersini gibi ürünlerden farklı tatlılar yapabilirsiniz. Bayat ekmekleri köfte yapmak veya çorbalar için kıtır ekmek yapmak için kullanabilirsiniz. Birazcık pörsümüş sebzeler çorbalar veya tavada kızartmak için harikadır. Ürünün atık haline gelmemesi için gıda ürünü tarihlemesi hakkında bilgi edinmelisiniz. Birçok tüketici, genellikle paketlenmiş gıdaların üzerinde görünen tarih etiketlerinin amacını ve anlamını yanlış anlar. Tarih etiketleme konusundaki kafa karışıklığı, tüketici gıda atıklarının tahmini % 20'sini oluşturur. Canınız gerçekten belirli bir yemek istiyor ama buzdolabında yarına kadar bozulacak yemek artıkları olduğunu da biliyorsanız bu noktada sorumlu olmayı tercih edebilirsiniz. Zaten sahip olduğunuz yiyecekleri bozulmadan önce tüketemeyecekseniz, sırf canınız istiyor diye gidip daha fazlasını satın almayın.
Evde ve Dışarıda Porsiyon Ayarlaması Yapmak
Evde daha küçük porsiyonlar masaya koyabilir veya restoranlardaki büyük porsiyonları paylaşabilirisiniz. Dünyada ortalama olarak servis edilen yemek başına yarım kiloya kadar yiyecek israf ediliyor. Bunun bir kısmı mutfakta, ancak bu israfın %17'si tabakta artık bırakan tüketicilerden kaynaklanıyor. Bu yüzden daha az sipariş verin veya artıkları eve götürün (ve daha az yemek için iradenizi kullanın). Gittiğiniz restoranda bir öneri kutusu varsa onlardan daha küçük tabaklar kullanmalarını, daha küçük porsiyonlar servis etmelerini veya yarım porsiyon satmayı düşünmelerini isteyebilirsiniz. Özellikler tatil mekanlarında her şey dahil seçenekleri bu israfı arttıran bir etken olarak göze çarpmaktadır. Özetle, yemeyeceğiniz şeyleri tabağınıza almaktan kaçınabilirsiniz.
Gıda İsrafı Konusunda Farkındalık Yaratmak
Yerel üreticileri ve küçük işletmeleri desteklemek adına yerel ürünler satın almayı tercih edebilirsiniz. Böylece büyük şirketlerin teslimat zincirlerinin sebep olduğu çevre kirliliği ve karbon emisyonunu azaltmış olursunuz. Farkındalık yaratmak için çocuklarınıza yiyeceklerin nasıl yetiştiği ve doğal kaynakları korumanın önemini anlatabilirsiniz. Gıda ürünlerinin yetiştirilmesinde çok fazla su kullanıldığını fark etmek ve su kaynaklarını korumak için daha az gıda israfı yapmayı tercih edebilirsiniz.
